Çocukların korkulu rüyası: Yaz ishalleri

Yaz ishalleri, çocuklarda sık görülebilen, çoğunlukla basit tedavi yöntemleri ile iyileşebilen ancak bazen hayatı tehdit edebilen önemli bir sağlık sorunudur. Medicana Sağlık Grubu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Mahmut Ekici, yaz aylarında sık görülmeye başlayan çocuklarda yaz ishalleri hakkında bilgi verdi.

Su-elektrolit dengesinin bozulması çocukları derhal etkilemekte

Genel olarak, her zamankinden daha sık (fazla sayıda) ve daha yumuşak dışkılamanın ishal olarak tanımlandığını belirten Medicana Sivas Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Mahmut Ekici “İshale yakalanmış bir çocukta ishalin yanı sıra kusma, ateş, karın ağrısı, halsizlik, iştahsızlık vb gibi diğer durumlar da görülebilir. İshalin en önemli sorunu, gerek gaita ile gerekse de kusma yoluyla meydana gelen sıvı ve elektrolit kayıplarıdır. Bilindiği üzere normal yetişkin bir insanın vücudunun üçte ikisi sudan ibarettir. Çocuklarda ise yaş küçüldükçe su oranı daha da artmaktadır, örneğin yeni doğmuş bir bebeğin vücudunun yüzde 75’i sudan ibarettir. İshal ve kusma ile vücutta su kaybının meydana gelmesi ve su-elektrolit dengesinin bozulması çocukları derhal etkilemekte ve hemen belirti vermektedir. Susama, halsizlik, ciltte kuruluk ve solukluk, gözyaşı azalması, ağız kuruluğu, küçük bebeklerde bıngıldakta çökme, şuur durumunda ise komaya kadar gidebilen etkilenmeler söz konusu olabilmektedir” dedi.

İshallerin çoğunda antibiyotik kullanımına gerek yoktur

Hastalığın belirtilerini sıralayan Dr.Mahmut Ekici, Çocuklardaki ishallerin sebepleri çeşitlidir: İnfeksiyonlar, besin alerjileri, antibiyotik kullanımı, toksinler, hormonlar, stres, vb… Bunların içinde en sık sebep olarak infeksiyonları görüyoruz. İnfeksiyon etkenleri olarak ise virüsler (örneğin adenovirüs, rotavirüs, norovirüs, vb), bakteriler, protozoonlar, parazitler ve mantarlar görülmektedir. Çocuklardaki ishallerin en sık sebebi infksiyonlardır, bu infeksiyonlar içinde ise en sık etkenler ise viral etkenlerdir. Bilindiği üzere viral infeksiyonlarda antibiyotikler kullanılmamaktadır. Dolayısı ile, çocuklardaki ishallerin çoğunda antibiyotik kullanımına gerek yoktur. Yaz ishallerinde adenovirüsler sık görülmektedir. Rotavirüs ise her ne kadar daha çok kışın ishal yapsa da nadiren de olsa yazın da ishal etkeni olarak görülebilmektedir. Bakteriler içinde ise E.coli bakterisi, Salmonella bakterisi, Şigella (Shigella) bakterisi, C.pylori ile diğer etkenlerden Amip (E.histolytica) sık görülmektedir. Bunların yaptığı ishallerin önemli bir özelliği kanlı ishal ve kramp tarzı şiddetli karın ağrısı yapmalarıdır. Bu etkenler söz konusu olduğunda çoğunlukla antibiyotik kullanılmaktadır” ifadelerini kullandı.

Tedavide kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konması en temel unsurdur.

Hatalıktaki enfeksiyon riskini değinen Ekici; “İnfeksiyon etkenleri bulaşıcı olduğu için çoğunlukla hasta olan bir bireyle temas etmekten (ortak malzeme ve tuvalet kullanımı, ortak yaşam alanlarında bulunma vb) veya kontamine olmuş bir besinle beslendikten sonra ishal etkeni bulaşır. İshale yakalanmış her çocuk doktora götürülmelidir. Çünkü devam eden ishal ve kusmalar ile klinik tablo çok kısa süre içinde derinleşebilmektedir.  Tedavide kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konması en temel unsurdur. Bu amaçla bol su içilmeli, ishal için hazır satılan elektrolitli solüsyonların doktor tavsiyesine göre kullanılması gerekmektedir. İshal süresini kısalttığı bilimsel olarak ispatlanmış probiyotikler ve çinko kullanılmalı, bu amaçla mutlaka doktor tavsiyesine uyulmalıdır. Viral etkenlerde antibiyotik kullanımına gerek yoktur ancak bakteriyel etkenlerde doktorun önermiş olduğu antibiyotiği kullanmak gerekir. Lifli ve yağlı besinlerden kaçınmalı, lifsiz ve yağsız besinler kullanılmalıdır. Bu amaçla yoğurt, tuzlu ayran, yağsız pirinç lapası, yağsız makarna, yağsız erişte, ekmek içi, muz, kabuğu soyulmuş elma, yağsız beyaz et, yağsız kırmızı et, vb yenilebilir. Korunmada en önemli etken genel temizlik (hijyen) kurallarıdır. Besinler temiz su ile bol yıkandıktan sonra yenmeli, ishale yakalanmış birey ile ortak malzeme kullanılmamalı ve bu bireyler ortak yaşam alanlarından hastalık etkeni geçene kadar uzak durmalıdır. Her beslenme öncesi eller temiz su ile yıkanmalıdır. Aşısı bulunan etkenlere karşı çocuklar, ailenin izni dahilinde, aşılanmalıdır” dedi.